برچسب: از

دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری امروز در پی درگذشت عالم مجاهد و یار صادق انقلاب آیت‌الله حاج شیخ عباس واعظ‌طبسی رحمت‌الله علیه تصاویری دیده نشده از امام خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ‌طبسی منتشر کرد.

وی با اشاره به وصیت‌نامه شهید باکری که در آن ذکر شده «اگر شبانه‌روز شکرگزار خدا باشیم که نعمت اسلام و امام را به ما عنایت فرموده باز کم است و بایستی محتوای فرامین امام را درک و عمل نمائیم تا بلکه قدری از تکلیف خود را در شکرگزاری بجا آورده باشیم»، خاطرنشان کرد: با ترجیح منافع ملی بر خواسته‌های شخصی و جناحی، باید مطالبه مقام معظم رهبری در شکل‌گیری مجلس آینده با هدف پیشرفت همه‌جانبه و درون‌زا پیگیری شود.

شمخانی با تجلیل از مشارکت گسترده مردم در انتخابات، این حضور را پشتوانه قدرت و امنیت ملی کشور توصیف کرد و افزود: مسئولیت‌پذیری و تعهد نمایندگان منتخب نیز مکمل و تقویت‌کننده امنیت و منافع ملی خواهد بود.

وی با بیان اینکه ملت ایران شاه را به دلیل وابستگی بیرون راندند و صدام را شکست دادند و 37 سال نیز بر استقلال خود پافشاری کردند، ادامه داد: ملت ایران برای حفظ عزت خود ایستاده و حماسه‌های حضور را در عرصه‌هایی مانند انتخابات، روزهای قدس، 22 بهمن، تاسوعا، عاشورا و اربعین حسینی به نمایش می‌گذارند.

نماینده مقام معظم رهبری تصریح کرد: به میزانی که دشمنان به اعمال فشار و تقابل خود ادامه می‌دهند، ملت ایران نیز بر استقلال‌خواهی و افزایش قدرت درونی خود بیشتر تاکید می‌کنند.

شمخانی با بیان اینکه سیاست جمهوری اسلامی ایران مسیر تعامل و همکاری‌های مسالمت‌آمیز و در عین حال عدم وابستگی است، خاطرنشان کرد: انقلابی‌گری به معنای ماجراجویی نیست بلکه حرکت راهبردی و دقیق بر مبنای تعالیم اسلام ناب است که ما را در دوران دفاع مقدس در عملیات‌های مختلف به پیروزی رساند.

وی عنوان کرد: تسخیر سفارت آمریکا اقدامی انقلابی و انقلابی بزرگ‌تر به فرموده امام راحل بود اما تعرض به سفارت عربستان ماجراجویی بود و تشخیص مرز بین انقلابی‌گری و ماجراجویی در بینش و بصیرت صحیح و نگاه به شاقول فرمایشات رهبری است.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: مسیر انقلابی موجب شد تا با تجربه‌های عملیات‌های خیبر و بدر امروز یکی از قدرتمندترین نیروهای دریایی را در سطح منطقه در اختیار داشته باشیم که ابرقدرت‌ها را وادار به عذرخواهی می‌کند.

شمخانی با اشاره به برخی از صفات مثبت شهید باکری اظهار داشت: از جمله ویژگی‌های شهید باکری تشخیص صحیح مسئولیت و تلاش وافر و خستگی‌ناپذیر برای انجام آن بود و این ویژگی نشأت گرفته از فرهنگ مقاومت و دفاع مقدس برای جامعه امروز نیز مورد نیاز است.

وی با بیان اینکه اگر به جای مسئولیت‌پذیری فرهنگ طلبکاری در کشور غلبه کند موجب تضعیف توان و اراده‌ها خواهد شد، تصریح کرد: بدین منظور باید رفتار و منش شهیدان از جمله شهید باکری را به صورت ملموس به جوانان امروز انتقال داد.

رئیس سابق مرکز تحقیقات راهبردی نیروهای مسلح افزود: انسان طلبکار فقط سر سفره می‌نشیند و انتقاد می‌کند یا دوست دارد سر سفره مجانی بنشیند اما در مقابل، بر فرهنگ انقلابی مسئولیت‌پذیری انسان تاکید می‌کند و منفعت را در خدمت‌رسانی و تلاش بیشتر می‌بیند.

شمخانی مهم‌ترین معضل جامعه امروز را تامین معیشت مردم دانست و تاکید کرد: همه فارغ از هر نوع گرایش باید به فکر حل این مسئله باشند و بدین منظور باید با اجرای اقتصاد مقاومتی ایران را در جایگاه عالی خود قرار دهند.

وی خاطرنشان کرد: افراد زیادی امروز هستند که گمنام برای کشور در زمینه‌های مختلف علمی، صنعتی و کارآفرینی فعالیت می‌کنند و بدون توقع مشغول کمک به محرومان و عمران کشور هستند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: شهید باکری در زمان خود علی‌رغم خدمات گسترده و فرماندهی لشکر عاشورا گمنام بود همانند شهدای مدافع حرم که امروز نقش راهبردی در مسیر نجات تمدن و گفتمان اسلام ناب از اسلام آمریکایی دارند.

شمخانی الگوگیری عراق و سوریه از فرهنگ بسیج مردمی و تشکیل نیروهای مردمی که نقش بسزایی در تامین امنیت در برابر تروریست‌های تکفیری دارند را از جمله دستاوردهای دفاع مقدس دانست و تاکید کرد: دشمنان ملت‌های منطقه سعی دارند با ترفندهای مختلف مانعی برای ادامه فعالیت «نیروهای مردمی» شوند تا منویات خود را در تقویت تروریسم محقق کنند.

وی ادامه داد: طرح‌ها و برنامه‌های کشورهای فرامنطقه‌ای با سوء استفاده از جهالت برخی کشورهای مرتجع منطقه برای استفاده ابزاری از تروریسم علیه دولت‌ها و ملت‌ها و گسترش بحران برای تأمین امنیت رژیم صهیونیستی با هوشیاری و دقت مسئولان و قدرت مردم شکست خواهد خورد و این دستاورد عظیم در تاریخ ماندگار خواهد شد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه دشمن از هر تجربه توأم با شکست خود درس و مؤلفه‌های جدیدی را بکار می‌گیرد، گفت: علاوه بر جنگ، تحریم، تهاجم فرهنگی و نفوذ امروز قصد موج‌سواری و به نام خود کردن ظرفیت‌های نظام را دارند که نوعی ترفند جدید برای تغییر رفتار ایران است.

شمخانی در پایان تاکید کرد: این نقشه‌ها نیز قطعا به دلیل صادقانه بودن پیام‌های انقلاب و روشن بودن برنامه‌های نرم و اقدامات سخت دشمن و شناخت عمیق و ریشه‌دار ملت ایران از سابقه این دشمنی‌ها و هدایت مقام معظم رهبری ناکام خواهد ماند.

اهداف اقتصادی

در این سفر قرار است وزرای اقتصاد، گمرک و تجارت، انرژی، حمل و نقل و ارتباطات و توسعه، کار‌شناسان و مسئولان دولتی و شماری از نمایندگان اصحاب رسانه‌ای مهم ترکیه، داوداوغلو را همراهی کنند. با مشاهده ترکیب هیأت ترک، اهداف اقتصادی سفر برجسته می‌شود.

پس از حصول و اجرایی شدن توافق هسته‌ای و اعلام برداشته شدن تحریم‌های بین المللی و پس از حضور هیأت‌های تجاری از کشورهای مختلف دنیا، این اولین سفر یک هیأت بلندمرتبه اقتصادی سیاسی ترکیه به ایران است. پیش از هر چیز، لازم است نگاهی به حجم مبادلات میان این دو کشور در چندین سال اخیر بیندازیم.

در حالی که اشتهای کشورهای جهان برای استفاده از فرصت‌های تجاریِ ایجادشده در ایران پس از رفع تحریم‌های اقتصادی افزایش یافته است، ترکیه به دلیل سیاست خارجی‌اش نتوانست حتی از قراردادهای تجاری خاصی که از پیش با ایران داشت، بهره‌مند شود. یک توافق‌نامه ترجیحی، محصول مذاکراتی بود که یک دهه به طول انجامید و از یکم ژانویه ۲۰۱۵ رسماً اجرایی شد.

در این توافق، تعرفه‌های گمرکی ۱۴۰ محصول ترک و ۱۲۵ محصول ایرانی با هدف تجارت دوجانبه به ارزش ۳۵ میلیارد دلار تا پایان آن سال، کاهش یافت. روزی که توافق مذکور اجرایی شد، نیهات زیبکجی، وزیر اقتصاد وقت ترکیه، آن را «آغازی بسیار مهم برای تجارت، دوستی و همکاری سیاسی و اقتصادی میان ترکیه و ایران» خواند.

اما دیری نپایید که خوشبینی‌ها در روابط تجاری میان تهران ـ آنکارا خاتمه پیدا کرد و ناامیدی جای آن را گرفت. به طوری که حجم مبادلات تجاری دوجانبه در پایان سال ۲۰۱۵ تنها ۹.۷ میلیارد دلار بود و نه تنها به هدف نزدیک نشد، بلکه از آمار ۱۳.۷ میلیون دلاریِ سال ۲۰۱۴ نیز پایین‌تر بود. واردات ترکیه از ایران ۳۸ درصد کاهش یافت و به ۶.۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ رسید و صادراتش به ایران نیز با کاهشی ۵.۷ درصدی، رقم ۳.۶۶ میلیارد دلار را تجربه کرد.

با توجه به اینکه ترکیه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از ایران خریده، کاهش صادرات نشان می‌دهد که ترکیه خرید کالاهای ایرانی غیرگازی را کاهش داده است. به همین ترتیب، صادرات برخی محصولات ترکیه مانند غذا، آهن و فولاد، مواد شیمیایی و محصولات زیرشاخه صنایع موتوری که انتظار می‌رفت بعد از توافق افزایش یابد، هنوز جامه عمل به خود نپوشیده است.

کاهش حجم مبادلات تجاری -از سال ۲۰۱۲ تا کنون- نشان می‌دهد که روابط تجاری ترک‌ها و ایرانیان به سمتی می‌رود که دو همسایه تنها کالاهای ضروری را از یکدیگر بخرند. در سال ۲۰۱۲، با وجود تحریم‌ها، حجم مبادلات تجاری ۲۱.۸۹ میلیارد دلار بود؛ سال ۲۰۱۳ به ۱۴.۵ دلار کاهش یافت و دو سال بعد از آن با افتی دیگر، به ۹.۷ درصد، یعنی پایین‌ترین میزان چهارسال گذشته‌اش رسید.

اما دلیل این سیر کاهشی در روابط اقتصادی میان این دو کشور چه می‌تواند باشد؟

چندی پیش «ر‌ها چاموراوغلو»، نویسنده‌ای که کار‌شناس روابط ایران ـ ترکیه است و پیشتر نماینده حزب حاکم عدالت و توسعه در پارلمان بوده، در گفت وگو با المانیتور گفت: سیاست ترکیه در قبال سوریه عامل اصلی کاهش روابط تجاری دوجانبه است. او در این رابطه گفت: «چند وقتی است که جناح‌های نزدیک به دولت در ترکیه، لحن منفی و غیردوستانه‌ای علیه شیعیان به خود گرفته‌اند. همین شعار‌ها علیه بشار اسد نیز به کار گرفته می‌شوند که به ‌نوعی، شیعه شناخته می‌شود. از آن سوی، روستاهای محاصره‌شده شیعیان در سوریه و وضعیت حزن‌انگیز در آن‌جا مورد توجه ترکیه نیست. ترکیه ضمنی در مسأله اعدام آیت‌الله نمر، از سعودی‌ها حمایت کرد و گفت که این امر مسأله ای داخلی است. همین مورد نیز بر روابط ترکیه با ایران اثرگذار بود».

چامور اوغلو تأکید کرد که روابط سیاسی، عامل مهمی در پیوندهای اقتصادی است. او گفت: «دولت در اقتصاد ایران نفوذ بالایی دارد و این بدان معناست که تصمیم‌های حکومتی نقش مستقیم بر روابط تجاری خواهند داشت». وی افزود: «اعداد و ارقامی که حالا می‌بینید، پایین‌تر هم خواهند رفت، مگر آن‌که روابط ترکیه و ایران بهتر شود. نباید فراموش کرد که ایران اکنون گزینه‌های بیشتری به دلیل رفع تحریم‌ها دارد».

چاموراوغلو با اشاره به این‌که یکی از مزایای تجارت میان ایران و ترکیه، مسأله سهولت حمل و نقل است، گفت: «اگر ترکیه بتواند سیاست‌های خود در سوریه و عراق را به طریقی مدیریت کند که با ایران منافع مشترک داشته باشد، حجم تجارت فی‌مابین می‌تواند تا ۲۰ میلیارد دلار در سال افزایش یابد».

بنابراین، قطعا مواضع متعارض تهران-آنکارا در سوریه و عراق تأثیر مستقیمی بر کاهش حجم مبادلات تجاری میان آن‌ها داشته است. به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی، این شرایط بیش از آنکه به ضرر ایران باشد، به ضرر ترکیه است. چراکه در دوران پسابرجام ایران جایگزین‌های بیشتری برای تجارت خارجی دارد؛ اما در صورت تداوم این وضعیت، ترکیه منافع اقتصادی زیادی را در نتیجه رقابتی شدن بازار اقتصاد ایران و حضور کشورهای دیگر در بازار ایران از دست خواهد داد.

بنابراین، مقامات ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند که نباید از رقابت‌های بین المللی برای حضور بیشتر در اقتصاد ایران عقب بمانند و هدف عمده از سفر اوغلو به تهران را باید در همین راستا ارزیابی کرد. حال باید منتظر بمانیم و ببینیم که «تحریم‌های پنهان» متقابل میان این دو کشور با سفر نخست وزیر ترکیه به تهران از میان برداشته خواهد شد یا خیر. به نظر می‌رسد به رغم همه اختلاف نظرهای دو کشور در سوریه، باید منتظر گشایش اقتصادی در روابط میان دو کشور در آینده نزدیک با توجه به مزیت‌های نسبی اقتصادی طرفین باشیم و سفر داود اغلو می‌تواند نقطه عطفی در این زمینه باشد.

اهداف سیاسی-امنیتی

بدون شک اگر بخواهیم در میان اهداف سیاسی-امنیتی هدف عمده‌ای را پیدا کنیم که در دستور کار هیأت ترکی قرار دارد، موضوع سوریه و مسائل مرتبط با آن است. ترکیه خواستار کناره‌گیری بشار اسد از قدرت در سوریه است و در مقابل ایران از حامیان اصلی بشار اسد در منطقه محسوب می‌شود. رویترز می‌گوید، سفر داود اوغلو فرصتی است تا این دو همسایه اختلافات بر سر مساله سوریه را کاهش دهند.

به نظر می‌رسد در این سفر، دو طرف بحث‌های جدی در مورد سوریه و اختلافات فی مابین داشته باشند. به نظر می‌رسد مهم‌ترین محورهای مورد بحث در مورد سوریه را باید شامل موارد زیر دانست:

نخست، اوغلو می‌خواهد به ایران اطمینان دهد که نزدیکی و همکاری نظامی اخیر میان عربستان و ترکیه در سوریه برای مقابله با ایران نیست و ایران را هدف قرار نخواهد داد. در واقع، آنکارا می‌خواهد نشان دهد در شرایط کنونی به رغم اختلاف نظر‌ها در سوریه، روابط با ایران به اندازه روابط با عربستان مهم است.

دوم، ممکن است آنکارا طرح جدیدی در مورد حل و فصل بحران سوریه و کاهش اختلافات فی مابین داشته باشد و بخواهد آن را با مقامات ایران در میان بگذارد.

سومین محور مورد بحث ممکن است مسأله کرد‌ها باشد. با توجه به اینکه کردهای سوریه در وضعیت کنونی تحولات سوریه همکاری و هماهنگی نزدیکی با ایران و روسیه دارند و در مقابل روابط پرتنشی نیز با ترکیه دارند، ممکن است نخست وزیر ترکیه در این سفر از ایران بخواهد تحرکات اخیر کردهای سوریه در مقابل ترکیه را کنترل کند. در واقع، از آنجایی که پیشروی‌های کردهای شمال سوریه معضلات امنیتی زیادی را در مرزهای ترکیه به وجود آورده و این معضلات امنیتی می‌تواند به درون جامعه کرد ترکیه نیز سرایت کند، به همین دلیل از ایران تقاضا خواهد شد کرد‌ها را کنترل کند و تحرکات آن‌ها صرفا محدود به مرزهای سوریه شود.

موضوع محتمل چهارم شاید انتقال پیامی از ترکیه به روس‌ها باشد. قطعا اگر پیامی باشد که باید از آنکارا به مسکو منتقل شود، محتمل‌ترین و بهترین مسیرش تهران خواهد بود. محتوای این پیام می‌تواند هشدار و یا ازسرگیری روابط و کاهش تنش باشد.

در پایان فارغ از اهداف سفر، این سفر قطعا نقطه عطفی در بهبود روابط تهران-آنکارا خواهد بود و می‌تواند زمینه‌های همکاری‌های سیاسی-اقتصادی هر چه بهتر میان دو کشور را فراهم آورد.